De herborist of kruidenkundige doet de gouden tijden van de kruidengeneeskunde herleven. Er zijn honderden geneeskrachtige planten die groeien in onze tuinen, parken en perken, in onze bossen en velden. Dankzij deze kruiden hebben onze voorouders eeuwenlang geen doktoren nodig gehad. Zij wisten zichzelf gezond te houden of konden zichzelf van de meeste kwalen afhelpen.
Helaas ondervindt de kruidengeneeskunde forse tegenwerking tegenwoordig. Zo zijn er kruid onvriendelijke EU-maatregelen en worden de planten als ONkruid met bestrijdingsmiddelen verdreven, terwijl dezelfde planten eeuwenlang de dokter buiten de deur hielden.
Toch bloeit de liefde voor kruiden bij een groeiend aantal mensen weer op. Het is de fascinatie voor planten die in de tuin groeien en waarmee we onszelf beter kunnen maken. Het is het wonder van de natuur dat schitterende eigenschappen heeft om ons te genezen. Ook geeft het meer onafhankelijkheid en een sterkere band met de natuur.
De kruidengeneeskunde is meer dan 60.000 jaar jong. De kennis werd doorgegeven van generatie op generatie. De mensen leerden het in eerste instantie van dieren, die wanneer ze ziek zij instinctmatig naar geneeskrachtige planten op zoek gaan. In de oudheid waren het onder andere de Egyptenaren waar hun kruidenkennis op een hoog peil stond.
In de middeleeuwen waren het vooral kloosterlingen die kruidentuinen aanlegden en op deze manier hun eeuwenoude kennis in de praktijk brachten. Zij beschreven de planten en de gebruikte methoden. Zij hadden ook een ruimte waar de planten tot geneesmiddel werden verwerkt met de naam ‘officina’, deze naam vind je nog vaak terug in de Latijnse benamingen van de kruiden.
http://www.academyofhappiness.nl/shop/eetbare-wilde-planten/
Daarnaast wisten de ‘gewone’ mensen zichzelf te helpen bij gebrek aan een goed georganiseerde medische zorg. Zo bedekten zij de vloeren in hun huizen met kalmoesbladen om ongedierte weg te houden, behandelden slangebeten met agrimonie, gebruikten ogentroost ter behandeling van oogaandoeningen (dit wordt nog steeds in oogwater verwerkt). Je kunt de paardebloem onder andere gebruiken als voorjaarskuur, het duizendblad om wonden te verbinden of bloed te stelpen, knoflook ophangen in ruimtes om ziektekiemen te absorberen, engelwortel tegen inwendige infecties, enzovoort.
De herborist leert honderden kruiden herkennen aan zicht, smaak en geur. Hij of zij weet hoe deze te verwerken in geneeskrachtige theeën, poeders, tincturen, zalven en dergelijke op basis van overgeleverde kennis die honderden jaren oud is. De kruidenvrouw of man werkt letterlijk samen met de natuur en ontleent hieraan honderden middelen met geneeskrachtige werking.
Zo’n 85% van de wereldbevolking gebruikt nog steeds kruiden vanwege hun geneeskrachtige werking.
Bedreiging door farmaceutische industrie
De geneesmiddelenindustrie werkt soms ook met stoffen die zij winnen uit planten. Tegelijkertijd kunnen zij eventuele schadelijke stoffen destilleren uit de veelheid van stoffen die in planten aanwezig is. Denk aan venkel, hierin komt een minieme hoeveelheid van een bepaalde giftige stof voor, waardoor het gebruik van de plant wordt afgeraden terwijl deze al vele duizenden zo niet honderden jaren door hele volksstammen is gebruikt.
Daarmee komen we op de concurrentie tussen farmaceutische en kruidenindustrie. Deze strijd zou de kruidengeneeskunde moeten kunnen winnen, omdat in tegenstelling tot het gebruik van medicijnen van Big Pharma de kruiden zo goed als geen bijwerkingen hebben. Echter dankzij miljarden euro’s verslindende promoties heeft deze bedrijfstak zichzelf het imago aangemeten dat zij de deskundigen op gezondheidsgebied zijn. Ieder ander die hierop aanspraak wil maken is niet in tel en indien te lastig bevonden, worden zij gebombardeerd tot kwakzalvers en uitgeschakeld.
EU-maatregelen
(Lees ook: ‘EU bepaalt wat gezond is voor jou‘)
Sinds 2012 zijn uitgevers en voedingssupplementenfirma’ s monddood gemaakt met een EU regel. Op verpakkingen en bijsluiters mag niet meer vermeld worden waarvoor het supplement of het homeopathisch middel kan worden gebruikt. Gebeurt dit wel dan wordt een gezondheidsclaim gelegd die alleen is toegestaan nadat de autoriteiten dit op basis van onderzoek hebben goedgekeurd en opgenomen in het register. In dit register staan iets meer dan 200 goedgekeurde gezondheidsclaims.
Dit maakt het de voedingssupplementen- en homeopathische bedrijven bijna onmogelijk om hun producten te verkopen. Omdat zij kostbare onderzoeken moeten financieren voordat hun gezondheidsclaim misschien in het register wordt opgenomen. Houdt deze wetgeving lang genoeg stand dan zal het publiek langzaam maar zeker haar vertrouwen in deze middelen door onwetendheid verliezen.
Het gaat echter nog een stap verder. Als een blad of website schrijft (=claimt) dat bijvoorbeeld Puur Nervositeit druppels heilzaam zijn voor de spijsvertering, terwijl dit product OOK via advertenties in hetzelfde blad te koop aangeboden wordt dan overtreed je deze EU-regel. De stelling is dan dat Puur Nervositeit niet op de lijst met toegestane claims staat waardoor er een onterechte claim wordt verbonden aan het product. Vervolgens kan er een fikse boete door de Nederlandse Waren Autoriteit (NWA) worden opgelegd, die in de tienduizenden euro’s loopt.
Vakvereniging herboristen
Kruidenkundigen of herboristen werken in Nederland samen in het Herboristengilde en bij de zuiderburen binnen de Vlaamse Herboristen Vereniging. Maak kennis met herboristen bijvoorbeeld tijdens de kruidenmarkt in De Mortel in juni 2018.
Rob Vellekoop, 8 december 2018
