Het aantal scharrelcoöperaties is in 1 jaar tijd verdubbeld naar 20. Hiermee kunnen startende ondernemers bouwen aan hun zelfstandige onderneming zonder dat zij gekort worden op hun bijstandsuitkering. De nieuwste aanwinst heet Saens Tois in Zaanstad.
Cordaid en Tientjes Academie Breda zijn in 2015 een project gestart om samen met deze sociale coöperaties kennis op te doen over deze innovatieve manier van ondernemen. De deelnemende coöperaties wisselen hun kennis uit.
Saens Tois
Sociale coöperatie Saens Tois is op 26 april 2018 opgericht. De coöperatie is tot stand gekomen in samenwerking tussen de gemeente Zaanstad, Odibaan en Cordaid. Op dit moment zijn er negen ondernemers lid van Saens Tois:
- Wendy Berkhout – De Berk Body Mind & Spirit (ontspanning, massages en persoonlijke ontwikkeling)
- Jos van der Pal – Doeners (het uitvoeren van projecten van bedrijven die dit zelf niet kunnen oppakken)
- Els de Jong en Frank Clijnk – Zaanse verlichting (handgemaakte lampenkappen en handgemaakte lampenvoeten)
- Robert Vet haak – De muziek verslaafde (muziekles, notenlezen, managen, dirigeren)
- Martine Kroon – Soul food (catering en afhalen van healthy food)
- Edward Heijn – Happy compagnie (ballonenclown)
- Kevin Mc Cann – Chyro Saen (chiropractor)
- Micaiah Kooij – MiKa budgetcoach (budgetcoach)
Werking
De leden van de coöperatie kunnen deze als rechtspersoon gebruiken, zij zijn dan ‘natuurlijk lid’. Daardoor kunnen zij met behoud van hun uitkering ondernemen binnen de coöperatie. De facturen worden verstuurd door de penningmeester van de coöperatie en de betalingen worden gereserveerd voor de ondernemer, maar niet uitbetaald. Wel mogen er van dit ‘spaarpotje’ nieuwe investeringen worden gedaan en trainingen worden gevolgd door de ondernemer die de opdracht heeft uitgevoerd.
Een scharrelondernemerscoöperatie is een oplossing voor mensen die vanuit een bijstandsuitkering willen ondernemen, maar voor wie de stap om op eigen kracht een full time onderneming te starten te groot is. Zij gaan parttime met behoud van uitkering aan de slag om hun eigen bedrijfje op te bouwen. De deelnemers richten zich op de dingen waarin ze goed zijn, de coöperatie helpt hen met administratie, inkoop en huisvesting. Doordat de ondernemers een deel van hun omzet in een spaarpot doen en onkosten kunnen declareren, neemt hun koopkracht langzaam toe. Daarnaast neemt hun sociale armoede af: mensen raken uit een sociaal isolement, krijgen contacten, komen vaker buitenshuis. Ze doen weer mee aan het arbeidsproces.
Breda
Vrije Uitloop in Breda is de eerste coöperatie in Nederland van zogenaamde ‘scharrelondernemers’.
Uit de ‘Wegwijzer coöperatief scharrelondernemerschap’ blijkt dat in 2015 in Breda vijftien coöperatieleden hun omzet halen uit tuinonderhoud, dtp-werk, het geven van trainingen en naaiwerkzaamheden.
In 2013 start in Breda de eerste Nederlandse coöperatie voor scharrelondernemers: Coöperatie De Vrije Uitloop U.A. Binnen deze coöperatie zetten deelnemers een eigen bedrijfje op, bijvoorbeeld als zelfstandig websitebouwer, meubelmaker, fotograaf, hovenier of coach.
Wat overblijft van de omzet, na aftrek van kosten, een percentage voor de gezamenlijke opleidingspot en een reservering voor het functioneren van de coöperatie, gaat in het spaarpotje van de ondernemer. Dit is de zogenaamde thermometer. Komt deze winst boven de € 500,- dan stroomt er geld terug naar de uitkerende instantie. Vanuit het spaarpotje mag de ondernemer investeren in zichzelf en zijn bedrijf. De leden kunnen zo hun bedrijf opbouwen, terwijl de coöperatie verantwoordelijk is voor de administratie, logistiek, inkoop en huisvesting.
Mensen met een bijstandsuitkering mogen zichzelf niet inschrijven in de Kamer van Koophandel.
Tussen de coöperatie van ondernemers en de gemeente is er een afspraak dat de deelnemers van een aantal regels vrijgesteld zijn. Zo schrijft de coöperatie zich in in de Kamer van Koophandel en gaan de leden als bijstandsgerechtigden ondernemen onder de vlag van de coöperatie. Ze worden vrijgesteld van sollicitatieplicht en deelname aan allerlei activiteiten. De coöperatie opereert in een regelluwe zone. De leden houden recht op kwijtschelding van gemeentelijke belastingen, langdurigheidstoeslag, en dergelijke.
De deelnemer verplicht zich een transparante boekhouding te voeren en in te zetten voor de coöperatie en zijn onderneming. Jaarlijks moet een trajectplan met de klantmanager besproken worden over de voortgang van het bedrijf en een minimale gemiddelde omzet van (bijvoorbeeld) 100 euro per maand te gaan behalen (na 6 maanden).
Een onderneming starten kost geld. Maar dat is juist waaraan het mensen met een bijstandsuitkering ontbreekt. De gemeente Breda heeft een startsubsidie ter beschikking gesteld van € 24.000,- voor de eerste drie jaren.
Rob Vellekoop, 29 juni 2018
