Op 15 september gaan miljoenen mensen wereldwijd onze planeet schoonmaken van afval van onze stranden, rivieren, bossen en straten. In Nieuw-Zeeland vindt de start plaats en de campagne eindigt 36 uur later op Hawaii aan de andere kant van de aardbol. Met als doel: een schone en gezonde planeet. Ondertussen wordt druk gezocht naar nieuwe manieren hoe we plastic afval kunnen verwerken.
Schoonmaakacties
World Cleanup Day 2018 moet de hele wereld wakker schudden, het is de bedoeling dat een wereldwijde âschoonmaakgolfâ over de wereld trekt; achter de zon aan, door 24 tijdzones. De World Cleanup Day start om 10 uur âs ochtends in Nieuw-Zeeland en eindigt 36 uur later in HawaĂŻ. Dit gebeurt op initiatief van de Letâs Do It! World-beweging. Deze is in 2008 in Estland opgestart. In dat jaar halen 50.000 mensen uit het hele land binnen 5 uur het afval uit de natuur.
Met de wereld schoonmaakdag valt het opruimen van troep op de kusten samen. De International Coastal Cleanup doet die dag ook mee, zij starten meer dan 30 jaar geleden geinspireerd door een rapport dat gaat over plastic in de oceanen. Vrijwilligers in meer dan 100 landen houden jaarlijks een grote schoonmaak langs de kusten.
Plastic Soup Foundation is de Nederlandse partner van Internationale World Cleanup Day en organiseert de opruimdag van 15 september 2018 in Nederland.
Op 15 september hoopt de plasticsoupsurfer na 8 dagen vanaf Le Havre aan te komen in de haven van Scheveningen. The Plastic Soup Surfer strijdt voor de invoering van statiegeld om te voorkomen dat er steeds meer plastic afval komt. Hij wil ook met de data die mensen verzamelen de EU en bedrijven ervan overtuigen dat we de verkeerde kant opgaan.
Een week voor de wereld schoonmaakdag, op 8 september gaat het Nederlandse bedrijf The Ocean Cleanup beginnen met de grootste plastic schoonmaak operatie die ooit op de oceanen heeft plaatsgevonden. Zij hebben een ingenieus plan uitgedacht om dit op zoân eenvoudige maar meest effectieve manier te kunnen doen. Na een aantal jaren van testen gaan zij van start.
Plastic soup wordt giftig en dringt onze voedselketen binnen
Allerlei verschillende soorten plastic vormen samen in de zeeën en oceanen de plastic soep. Dit is afkomstig van straatafval, van wat in de netten op zee blijft hangen. Oceanen beslaan driekwart van het aardoppervlak. Zij zijn onze voornaamste zuurstofleveranciers. Plastic is een enorme bedreiging voor het leven omdat het niet verteert via de biologische weg en uiteenvalt in kleine deeltjes in de loop van de tijd. Deze kleine delen of deeltjes komen in onze voedselketen terecht doordat dieren deze eten.
Een deel van het plastic dat we gebruiken komt in de oceanen terecht. Het wordt gevonden op alle stranden ter wereld. Klein microplastic wordt op 5000 meter diepte gevonden en er zijn zelfs plastic flessen gezien op dieptes van 3500 meter.
Gyres & hotspots
Er zijn vijf grote roterende zeestromingen op onze oceanen, die gyres worden genoemd. Dit zijn een soort reusachtige draaikolken waarin het drijfvuil langzaam naar het midden wordt gezogen.
Er zijn vijf grote gyres: de North Pacific, South Pacific, Indian Ocean, North Altantic en de South Atlantic Gyre. Deze liggen in subtropische zones (boven en onder de evenaar). In alle vijf treffen we een verhoogde concentratie van plastic afval aan. De North Atlantic Gyre heeft 20.328 stukjes plastic per vierkante kilometer gerapporteerd en de North Pacific Gyre zelfs 334.271 stukjes per vierkante kilometer. Het overgrote deel zijn microplastics, kleiner zijn dan 5 mm.
De gyres worden ook wel garbage patches genoemd. Er is geen sprake van een zichtbare drijvende opeengestapelde massa van plastic afval. Deze zijn NIET vanuit de ruimte te zien er is wel een verhoogde concentratie van plastic dat voor een deel uit zeer kleine stukjes bestaat.
Helaas zijn er nog meer plaatsen met een verhoogde concentratie aan plastic afval. Deze plaatsen heten hotspots. Dit zijn plastic concentraties die niet zijn ontstaan door zeestromen, een voorbeeld is de Middellandse Zee. Via de verbinding met de Atlantische Oceaan (Straat van Gibraltar) ontsnapt namelijk weinig plastic naar de Atlantische Oceaan. Dus plastic dat in de Middellandse Zee drijft blijft daar. De plastic concentratie is hier gemiddeld van 116.000 stukjes plastic per vierkante kilometer.
Oplossingen
Volgens de Plastic Soup Foundation kunnen we omdat plastic niet vergaat in 2050 de wereld 800 keer inpakken met plastic afval. Helaas zijn tot op heden de mogelijkheden om al dit afval te verwerken zeer beperkt. Zij zeggen dat de huidige marktmodellen moeten veranderen van snel en goedkoop naar meer duurzame modellen met dito producten en een lange levensduur.
“We moeten eerst al die onnodige of zelfs onzinnige plastic stromen verminderen of â liever nog â terugbrengen tot nul.”
Verwerken
Plastic afval verzamelen te land en op zee is mooi, maar wat doen we vervolgens met dit afval? De afvalverwerking van kunststofproducten heeft aanzienlijke consequenties voor het milieu. De meeste plastics zijn niet afbreekbaar. Op stortplaatsen blijven ze liggen totdat deze opgeruimd worden. Deze plaatsen nemen in omvang overal op de wereld toe. Ook in Europa zijn ze nog altijd in gebruik en voormalige stortplaatsen nog niet opgeruimd. Slechts een klein deel van het plastic wordt gerecycled. Nieuw plastic wordt meestal van fossiele grondstoffen gemaakt, terwijl gerecyclede plastics nog nauwelijks in hoogwaardige producten worden toegepast. Kortom er ligt nog heel veel werk op ons te wachten. Schoonmaken is de eerste stap, een efficiënte verwerking van het plastic afval de noodzakelijke tweede.
Rob Vellekoop, 11 augustus 2018
