Wetenschappelijke Raad vindt geldcreatie riskant

Alles wat met geldschepping te maken heeft is omgeven met een waas van  geheimzinnigheid. Decennia ontkent het bankwezen zelfs dat commerciële banken geld scheppen, maar sinds de succesvolle actie van Ons Geld en de bespreking van geldcreatie in de Tweede kamer kan dit niet meer worden volgehouden.

Er is geen enkel land ter wereld waar de overheid digitaal geld schept. Overal is dit het privilege van commerciële banken. En blijkbaar wordt achter de schermen alles in stelling gebracht om dit ook zo te houden. In dat licht moet je het advies van de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid zien. Niemand durft zijn vingers te branden aan de geldschepping buiten de commerciële banken om.

Op 17 januari presenteert de WRR het Rapport “Geld en schuld de publieke rol van banken” als antwoord op een adviesaanvraag van de regering over de voor- en nadelen van verschillende vormen van geldcreatie. Over dit onderwerp is naar aanleiding van het burgerinitiatief ‘Ons Geld’ in de Tweede Kamer drie jaar geleden een debat gevoerd. Tijdens dit debat wordt een motie aangenomen. En wat blijkt, de Raad gaat deels in op de vraag, maar verstoppen zich verder achter een op te richten Depositobank.

Als geïnteresseerde in het antwoord op de vraag wat de voor- en nadelen van de verschillende vormen van geldschepping zijn stort ik mij op het rapport als een jonge hond. Binnen enkele minuten wordt mij de pijnlijke waarheid duidelijk, geen woord hierover. Nee, de Wetenschappelijke Raad van de Regering vlucht in gemijmer over een Depositobank (ooit geopperd door de SP). Liever besteden ze niet te veel aandacht aan geldcreatie.

Dat wat enkele jaren geleden voor het eerst uitgesproken werd, namelijk dat commerciële banken geld maken uit het niets bevestigt de Wetenschappelijke Raad nog even in hun introductie:

“Hoe werkt geldschepping? Bij geld denkt men vaak eerst aan bankbiljetten en munten. Ons huidige geld bestaat echter nog maar voor ongeveer zeven procent uit contant geld. Het overgrote deel van de geldhoeveelheid – 93 procent – bestaat uit giraal geld. Dit zijn banktegoeden, feitelijk schulden van de bank aan de rekeninghouder. Dit girale geld wordt voornamelijk door commerciële banken gecreëerd bij het verstrekken van leningen.”

Verder bespreekt de Raad hoe de context van geldschepping is veranderd en welke problemen het huidige stelsel kent. Ze onderzoeken in hoeverre een publiek geldsysteem – zoals ‘Ons Geld’ dit voorstelt – daarvoor een oplossing biedt.

In de kern komt het Ons Geld voorstel neer op geldschepping door de overheid, namelijk door de centrale bank. De WRR heeft onvoldoende vertrouwen hierin omdat ze betwijfelen of de centrale bank kan voorkomen dat geldschepping uit de hand loopt. (Op dit ogenblik bepalen commerciële banken hoeveel geld er gecreëerd wordt, daarop heeft de overheid weinig of geen invloed) De Raad vindt deze overgang naar een publiekgeldsysteem daarom een riskant experiment met het monetair-financiële systeem als de ruggengraat van de economie.

Ad Broere

Ad Broere, destijds een van de initiatiefnemers van Ons Geld haakt voortijdig af omdat het wat hem betreft niet alleen moet gaan over geldcreatie, maar ook over rente. De rente die betaald moet worden over het geleende geld zorgt voor een voortdurend tekort aan geld.

Hij schrijft:”Rente is in mijn opinie een kernoorzaak van ophoping van vermogen bij een klein deel van de bevolking en verarming van het grootste deel. Een rentevrije economie in combinatie met beheersing van de geldhoeveelheid door het publiek instituut zal bovendien de inflatie op zijn minst sterk doen afnemen en bijdragen aan stabiele prijzen van goederen en diensten.”

Op zijn FB pagina schrijft hij: Misschien wel het meest positieve van dit rapport is, dat niemand meer ontkennen kan hoe banken geld scheppen. Niet door spaargeld uit te lenen, maar door het te creëren door een druk op de knop van de computer. Een eenvoudige handeling leidt tot nieuw geld. Geld dat ontstaat door schuld, omdat jij geld leent bij de bank, bijvoorbeeld voor het kopen van een huis of voor je bedrijf. Voor het overige moet vooral alles blijven zoals het is. We moeten het alleen beter doen, want het gaat niet goed zoals het nu gaat. Er is veel teveel schuld en banken moeten voorzichtiger worden. Ook moet er worden nagedacht over een bank waarop je je geld kunt stallen, zonder dat je bang hoeft te zijn dat je het verliest omdat de bank failliet gaat.

In zijn uitstekende boek ‘Geld in de bijrol’ legt Broere uitgebreid uit wat geldschepping en rente doen.

https://www.academyofhappiness.nl/shop/geld-in-de-bijrol/

Ons Geld

De stichting Ons Geld reageert positief op het advies van de Raad. Ons Geld is blij met het WRR-rapport ‘Geld en Schuld’. “Het rapport legt uit hoe geldschepping door banken plaatsvindt en stelt dat er fundamentele problemen zijn, daar zijn we tevreden mee!”

Over de afwijzing van de publieke geldschepping zegt Ons Geld dat ook de afschaffing van de goudstandaard en de invoering van de Euro experimenten zijn, net als na de Tweede Wereldoorlog het Tientje van Lieftinck. Zij blijven er bij dat ons geld klaargemaakt moet worden voor de 21ste eeuw. “Naarmate digitaal contant geld ingeburgerd raakt, kunnen de huidige privileges van banken dan worden afgebouwd.” Ons Geld gaat verder, zij zien het WRR rapport als een eerste succes.

Debat in de Tweede Kamer in 2016

De adviesaanvraag aan de WRR stamt uit maart 2016 na een debat over de geldschepping in de Tweede kamer. Drie uur lang debatteren een kleine tien Kamerleden met PvdA-Minister van Financiën Dijsselbloem. Een veel gehoord argument van de meeste Kamerleden tegen de overheveling van geldcreatie naar de overheid is het risico. Ook Dijsselbloem vindt het risicodeel van het plan van Ons Geld onvoldoende uitgedacht.

Een gunstige uitzondering op het spel is het standpunt van de Partij van de Dieren die in een motie mee wil gaan met het voorstel van Ons Geld:

constaterende dat private banken op ongecontroleerde en ongecoördineerde schaal kredieten verstrekken, wat neerkomt op ongecoördineerde geldschepping;

constaterende dat in het huidige systeem banken er belang bij hebben dat burgers en bedrijven zo veel mogelijk schulden maken;

constaterende dat uit onderzoek blijkt dat een stabiel financieel-economisch bestel kan worden gerealiseerd door coördinatie en centralisatie van de geldschepping;

van mening dat het recht op geldschepping fundamenteel tot het voorrecht van de overheid zou moeten behoren;

verzoekt de regering, het recht op geldschepping te democratiseren en kredietverlening en geldschepping van elkaar te scheiden, waardoor banken niet meer de mogelijkheid hebben om geld te scheppen.

Deze motie wordt door Dijsselbloem afgeraden en later niet aangenomen.
Lees verder over dit debat hier.

Geheimzinnigheid over geldschepping

We hebben tot 19 augustus 2015 moeten wachten voordat De Nederlandsche Bank (DNB) heeft toegegeven dat commerciële banken geldscheppen. Blijkbaar geeft DNB dit geheim niet graag prijs.
Maar waarom wordt zo geheimzinnig gedaan over geldschepping door particuliere banken?

Nooit eerder is dit door de centrale bank toegegeven. Blijkbaar interesseerde ons parlement zich er niet voor of wilde dit geheim evenmin toegeven.

Iedereen die geld nodig heeft moet aankloppen bij banken die vervolgens met een simpele debet/credit boeking geld maken en daarmee leningen verschaffen. Om dat te begrijpen hoef je geen economie gestudeerd te hebben. Een beetje boekhoudkundige kennis is genoeg. Sterker nog het is beter dat je geen econoom bent want de meesten van hen hebben NOOIT geleerd hoe het bancaire stelsel echt functioneert (lees: bankmythes). Ook de overheid leent op deze manier geld. Er zijn meer dan 800 bankinstellingen in ons land die het geldscheppingsprivilege hebben.

De Nederlandsche Bank kon niet anders dan toegeven onder druk uit de samenleving onder leiding van de stichting Ons Geld die zelfs een historische hoorzitting over het geldstelsel met steun van 120.000 mensen uit het vuur wist te slepen.

De instelling die geld kan scheppen is de machtigste instelling van het land. Dat zei president Jefferson al. Dat is de reden dat in democratieën zoveel dingen mislopen. De burgers zijn niet aan de macht via hun volksvertegenwoordigers, maar de macht ligt bij de eigenaren van de banken die de geldschepping beheren.

Stel je eens voor dat jij op ieder moment dat iemand daar om vraagt 1 boekhoudkundige handeling geld kan maken en uitlenen. Overheden, multinationals, MKB, particulieren staan in de rij om geld te lenen. De particuliere bank hoeft hier niets voor te doen en krijgt zelfs daarvoor geld, namelijk rente en kosten die zij doorberekenen. Sinds enige tijd moeten zij er wel voor zorgen dat uit hun balanscijfers blijkt dat zij enkele procenten kapitaal tegenover al dat uitgeleende geld hebben staan als ‘dekking’. Vroeger werd helemaal niet gesproken over ‘dekking’, banken creëerden in het wilde weg geld. Kijk maar naar de miljarden aan hypothecaire leningen die zijn verstrekt waardoor bijna iedereen met een beetje inkomen een huis kon kopen.

De bankmacht wordt pijnlijk duidelijk op het moment dat centrale banken geld in de economie willen pompen zoals nu het geval is, dat heet deftig Quantative Easing (QE). Zij kunnen echter geen geld scheppen zoals de particuliere banken en hebben daarom de banken nodig. Zo machtig zijn banken. En laat je niets wijsmaken, de ECB (Europese Centrale Bank), noch DNB mogen geld scheppen (op 7% chartaal geld – munten en bankbiljetten – na. Zij kopen obligatieleningen van banken in en geven daarvoor een schuldbewijs uit aan de bank. Daarmee maken zij dus een soort geld, echter dit is niet verhandelbaar en je kunt er nog geen brood mee kopen.

Centrale banken maken veel herrie maar kunnen nog geen gat in een pakje boter trappen. De banken regeren, of beter gezegd de aandeelhouders van de banken! En het wordt nog spannender want banken verkopen natuurlijk alleen hun obligaties aan centrale banken wanneer ze daaraan verdienen! Dus wie wordt er voorlopig beter van QE-circus? Juist de banken.

Iedere onderneming die wil investeren heeft geld nodig en moet daarvoor lenen bij de banken. Iedereen die een huis wil kopen, komt niet om de bank heen. Op deze manier vormt de bank de spil van onze economie. Als de eigenaren van de banken het idee hebben dat zij meer kunnen verdienen aan een financiële crisis dan kunnen zij er eentje creëren met hun bankinstellingen. Zij innen gewoon de rentebetalingen over hun uitstaande leningen en doen verder niets. Ondertussen worden deze leningen ook afgelost waardoor er minder geld in omloop komt. Deze geldverkrapping brengt enorme economische problemen met zich mee. Net zo lang totdat het voor banken weer interessant wordt om geld uit te lenen wanneer de rentestand in hun ogen hoog genoeg is.

Met andere woorden regeringen kunnen mooi weer spelen en suggereren dat zij de touwtjes in handen hebben, maar in feite zijn zij machteloos. Banken kunnen landen maken of breken en doen dat ook. En wanneer een bank dreigt om te vallen, weten politici niet hoe snel zij alles uit de kast moeten halen om de schone schijn op te hangen, dat zij de plooien wel weer kunnen recht strijken. Of banken kunnen weigeren gewoon nog een cent uit te lenen.

 

Rob Vellekoop, 21 januari 2019