Uitspraak in rechtszaak tegen Big Brother systeem volgend jaar

Op 29 oktober vond in de Rechtbank Den Haag de zitting plaats in de bodemprocedure tegen het Systeem Risico Indicatie, kortweg SyRI. De rechtbank komt op 29 januari 2020 met een vonnis. Een groep maatschappelijke organisaties neemt het op tegen de schrikbarende datakoppeldrang van de overheid.

“Als de informatie die de politie, de Belastingdienst, de bureaus voor sociale zekerheid, de gezondheidszorg en andere instanties hebben verzameld, in één bestand zou worden bijeengebracht, zou de vrijheid van het individu ernstig in gevaar komen.” Een totalitaire staat dreigt.

NB. Destijds heeft het Parlement de wettelijke regeling van SyRI als hamerstuk aangenomen, ondanks forse bezwaren van de Raad van State én de Autoriteit Privacy. Het is nu aan ongeruste organisaties van burgers om de privacy te beschermen. Een taak waarvoor het Parlement in principe is gekozen.

Wat zijn de bezwaren tegen SyRI?

Burgers delen om allerlei redenen persoonsgegevens met de overheid. Vanuit een wettelijk verplichting of als voorwaarde om in aanmerking te komen voor sociale en medische voorzieningen. SyRI koppelt alle persoonsgegevens die burgers met de overheid delen en bepaalt op basis van een geheim algoritme of iemand belandt in een Register Risicomeldingen, waarin overheidsinstellingen inzicht hebben. Dit vindt plaats zonder dat de burger in kwestie hierover wordt geïnformeerd.

SyRI is niet één computerprogramma of systeem. Het is een geheel van procedures, beslis- en risicomodellen en softwaresystemen. De belangrijkste onderdelen van het systeem zijn geheim. Het is een digitaal opsporingsmiddel. Met het systeem wordt immers gezocht naar wetsovertredingen.

• Iedereen is verdacht
  iedere burger die ooit persoonsgegevens heeft verstrekt aan de overheid is vogelvrij voor SyRI en kan zonder medeweten als ‘risico’ worden bestempeld, zonder hier tegen in verweer te kunnen komen.
• Onbeperkte en ongecontroleerde informatiemacht
  Niet alleen is de wijze van koppelen binnen SyRI strikt geheim, bij het koppelen van gegevens geldt zelfs niet als eis dat de koppeling ook daadwerkelijk een voorspellende waarde heeft.
• Vertrouwensbreuk
  De relatie tussen de burger en de overheid wordt ondermijnd. Burgers hebben immers geen idee hoe de informatie die ze met de overheid delen tegen hen kan worden gebruikt

De Nederlandse overheid zet, zonder wettelijke grondslag, grootschalige en ongerichte risicoprofilering in van onverdachte burgers. Het recht op privacy staat op het spel.

SyRI gebruikt grootschalige, gestructureerde en ongerichte koppeling van bestanden van grote groepen burgers. De burger wordt niet onderworpen aan een digitaal opsporingsmiddel omdat zijn individuele situatie  daarvoor aanleiding geeft, maar omdat hij deel uitmaakt van een bepaalde categorie burgers, zoals een groep wijkbewoners.

Gegevensverwerkingen binnen SyRI gaan steeds om een groot aantal betrokkenen. Zo werden in Bloemhof en Hillesluis ca. 25.000 mensen onderzocht. De gegevensverwerking richt zich op onverdachte burgers en is ongericht en onbepaald. SyRI kan zich op mensen richten die bijvoorbeeld enkel gemeenschappelijk hebben dat ze in dezelfde wijk wonen. Er is sprake van een koppeling van data uit een veelheid van bronnen.

SyRI wordt ingezet in wijken waar overwegend kwetsbare groepen wonen, zoals mensen met een laag inkomen, een lage sociaaleconomische status en/of een migratieachtergrond.

Waar gaat de rechtszaak over?

“SyRI is een systeem dat we als maatschappij niet moeten willen en niet nodig hebben. Dat er nieuwe technologieën bestaan die effectievere opsporing mogelijk maken, betekent nog niet dat we die technologieën ook moeten gebruiken.

SyRI levert bovendien niks op en er zijn alternatieven voorhanden die beter werken.

Dat de Nederlandse overheid zo vergaande datasurveillance als SyRI wil inzetten is dan ook moeilijk te begrijpen. Zij zet zonder wettelijke grondslag, grootschalige en ongerichte risicoprofilering in tegen haar burgers. Zij zijn allen bij voorbaat verdacht. Vandaar de eis van de coalitie van maatschappelijke organisaties dat SyRI buiten werking moet worden gesteld.” (lees pleitnota verder)

De leugens over SyRI

Het ministerie stelde eind 2018 niet te weten wat de resultaten van SyRI in Capelle waren. De data zouden al zijn vernietigd. Uit vrijgekomen evaluaties blijkt nu dat toen al bekend was dat SyRI geen fraudeurs had opgespoord. GroenLinks stelt Kamervragen: https://t.co/I3BDmsT9GO

— Bij Voorbaat Verdacht (@ubentverdacht) November 9, 2019

Staatssecretaris Van Ark gaf in een reactie op Kamervragen eind vorig jaar aan niet te weten wat de resultaten van SyRI in Capelle aan den IJssel waren. Alle gegevens zouden al zijn vernietigd. Uit vrijgegeven evaluaties blijkt nu dat toen allang bekend was dat met SyRI geen fraudeurs waren opgespoord. GroenLinks vraagt het ministerie om opheldering, lees er alles over op site.

Over Bij Voorbaat Verdacht

Begin 2018 start een groep maatschappelijke organisaties een rechtszaak tegen de Nederlandse Staat met als doel het Systeem Risico Indicatie (SyRI) door de rechter onrechtmatig te laten verklaren. Rondom de rechtszaak wordt vanuit het Platform Bescherming Burgerrechten de campagne Bij Voorbaat Verdacht gevoerd. Deze zal door voorlichting, onderzoek en media-optredens een publieke discussie proberen los te maken over middelen als SyRI.

De coalitie ziet een juridische procedure als enige mogelijkheid om deze ondermijning van een democratische samenleving te stoppen. De rechtszaak moet een duidelijke grens stellen aan het onbeperkt verzamelen, koppelen en verwerken van persoonsgegevens van onverdachte burgers door de overheid, om die tegen hen te gebruiken.

SyRI is pas het begin

De overheid wil risicoprofilering toepassen in alle sectoren van de maatschappij. SyRI is slechts een eerste stap in de richting van de perfecte controlesamenleving. Het vormt een ernstige bedreiging voor het juridische fundament van een vrije, democratische rechtsstaat. Iets wat door het Parlement volledig is onderschat.

 

Rob Vellekoop, 14 november 2019