Tientallen gemeentes frauderen voor vele miljoenen, iedereen zwijgt

Misschien nog opvallender is dat bijna geen enkel gemeenteraadslid iets wil weten van de waarschuwingen voor bedrog en misleiding in hun jaarrekeningen of er actie op DURFT te ondernemen.

Deze conclusies trekt Verhoef uit zijn jarenlange onderzoek naar de kwaliteit van jaarrekeningen en begrotingen van gemeenten en provincies. Zijn bevindingen zijn schokkend. Even schokkend is het dat hij als klokkenluider zwaar geboycot wordt. Instellingen bevestigen de uitkomsten van zijn onderzoek, bijvoorbeeld het (vm) NIVRA (organisatie van Registeraccountants), de Raad van Tucht voor Accountants, de Rekenkamer Amsterdam en de Rekenkamer Rotterdam.

Uit het onderzoek van registeraccountant Leo Verhoef

Dit gaat mis

Iedere onderneming of ondernemer is verplicht een boekhouding te voeren. Het kenmerk daarvan is dat het resultaat dat blijkt uit de winst- en verliesrekening verwerkt wordt in de balans. Dit is op een eenvoudige manier te controleren. Stel dat de onderneming in 2017 een winst van 100 euro maakt, dan moet het verschil tussen het vermogen aan het begin van 2017 en aan het einde van 2017 ook 100 euro zijn. Op deze manier controleert Verhoef iedere jaarrekening en betrapt hij bijna iedere gemeente op deze grove fout. De belastingdienst zou een dergelijke jaarrekening van een onderneming nooit accepteren, omdat zij dan vermoeden dat er met het resultaat gefraudeerd wordt.

Ongestraft

Gemeentes komen met deze praktijk ongestraft weg. Als ik aan Leo Verhoef vraag hoe dit kan, dan blijken er af en toe wel raadsleden te zijn die dit in hun gemeente bespreekbaar willen maken. Op de een of andere manier zetten ze dit echter niet door. Het heeft natuurlijk consequenties voor alle zittende raadsleden. Zij zijn meestal met een brief van Verhoef al jarenlang gewaarschuwd en hebben vervolgens niets ondernomen. Ieder raadslid heeft dus boter op zijn hoofd.

Volgens Verhoef zetten accountants of raadsleden die dit toch aankaarten hun carrières op het spel. Net zoals hij zelf ook jaren geleden deed, toen hij dit naar buiten bracht zijn baan verloor.

Voorbeeld

Leo Verhoef legt secuur op zijn website leoverhoef.nl vast wat er per gemeente aan resultaat verantwoord wordt (zie kolom Jaarrekening) en zet hiertegenover het bedrag (kolom Werkelijkheid) dat het zou moeten zijn gebaseerd op de vergelijking van het begin en het eind vermogen van een bepaald jaar. Anders gezegd het verschil tussen het vermogen aan het begin en aan het einde van het jaar moet gelijk zijn aan het resultaat van dat jaar.

We nemen Amersfoort als voorbeeld met de cijfers van de afgelopen vier jaar.

Over de afgelopen vier jaar gaf de stad Amersfoort in de jaarrekeningen aan voor in totaal 67,2 miljoen euro, terwijl in werkelijkheid er 55 miljoen euro overschot was. Leo Verhoef liet ieder jaar zien wat mis ging.

Gevolgen

Wat zijn de gevolgen voor het jaar na jaar verantwoorden van foutieve jaarrekeningen met verkeerde resultaten? De gemeenteraden baseren hun plannen op deze cijfers. Dit zou kunnen betekenen dat er bijvoorbeeld geen of minder onroerende zakenbelasting geheven wordt van de burgers, omdat er voldoende andere inkomsten zijn om de kosten te dekken. In het voorbeeld van Amersfoort kan je zien dat in het jaar 2013 het tekort 8,4 miljoen groter was dan de 3,9 miljoen die uit de jaarrekening bleek. Financieel was dit voor de stad dus een groter rampjaar dan men deed voorkomen.

Gemeenteraden weten dat dit gebeurt, of zij kunnen dit weten omdat het al zo lang aan de gang is. Verhoef schrijft de meeste gemeenteraden immers aan en rekent ze voor wat er mis gaat. Toch gaan zij met deze praktijk door. Blijkbaar is het veel pijnlijker om toe te geven dat zij al die jaren fout zijn geweest, dan te stoppen met deze wanvertoning.

Voor ondernemers en ondernemingen is het bijzonder wrang dat zij naheffingen en boetes krijgen wanneer blijkt dat hun boekhouding niet klopt, terwijl de gemeentelijke overheid ieder jaar ongestraft zijn gang kan gaan.

Leo Verhoef schrijft op zijn website

“Boekhoudfraude komt niet alleen voor in het bedrijfsleven. Boekhoudfraude komt ook voor bij nagenoeg alle gemeenten en provincies. Onderzoek van de jaarrekeningen van inmiddels alle gemeenten en provincies leert dat de omvang Nederland-breed vele miljarden euro’s bedraagt. Gemeenteraden en burgers worden met boekhoudfraude totaal op het verkeerde been gezet. Met instemming van accountants.
Amsterdam spant de kroon; hier gaat het inmiddels om ruim 4,0 miljard euro (periode 1998-2016). De slachtoffers zijn de belastingbetalers.”

Gepensioneerd registeraccountant Verhoef weigert zich neer te leggen bij deze situatie. Daarom zet hij zich ieder jaar in voor een kloppende financiële verslaglegging van de provinciale en gemeentelijke overheid. Een groot deel van het jaar is hij bezig met de jaarrekeningen van de bijna 400 Nederlandse gemeenten. Het feit dat deze situatie al meer dan 20 jaar duurt zegt alles over de geringe betrokkenheid van burgers bij onze democratie en het ongekende doorzettingsvermogen van Verhoef.

Rob Vellekoop, 16 december 2019