#Woningnood 2020: in de gevangenis van de vrije markt economie

De redactie van Radar Extra ontrafelt in twee uitzendingen de wooncrisis die ons land teistert. Ook komt eruit naar voren wie de voornaamste schuldigen aan deze “woningnoodramp” zijn. Daarnaast blijkt de oplossing kinderlijk eenvoudig, er is alleen politieke durf voor nodig om het op te pakken.

Kapitale fouten

In de uitzendingen blijkt dat de opeenvolgende kabinetten Rutte grote fouten hebben gemaakt. Zij hebben vier maatregelen in 2015 genomen, terwijl ze net als België niets hadden moeten doen. Deze maatregelen zorgden namelijk voor de wooncrisis waar we vandaag middenin zitten.

1. Minister Blok scherpte de hypotheekregels aan. Mensen kunnen alleen hun hypotheekrente blijven aftrekken als zij de lening in 30 jaar aflossen.
2. Kopers op de woningmarkt mogen niet meer dan circa 4,5 keer hun jaarsalaris lenen (dat was 6 keer).
3. Ook mogen de kopers maximaal 100 procent lenen, met andere woorden de overdrachtsbelasting en de notariskosten mogen niet meer binnen de hypothecaire lening vallen.
4. De woningcorporaties moeten jaarlijks verhuurdersheffing (een extra belasting) gaan betalen. Dit komt tegenwoordig neer op 1,7 miljard euro per jaar.

Koop

Deze regels hebben de woningmarkt verziekt. De gemiddelde prijs van een koopwoning is 300.000 euro. Voor starters is dit onbereikbaar. Zij kunnen alleen met steun een huis kopen, omdat hun salaris te laag is en zij slechts een hypotheek kunnen krijgen van 4,5 keer hun jaarsalaris. De rest moeten zij dus met eigen geld financieren.

Van alle nieuwbouw is op het ogenblik slechts 2% voor starters, terwijl er wel voor 30% vraag naar is. Dit komt doordat de grond schaars en daardoor erg duur is en de bouwkosten zijn gestegen. Daardoor is het voor projectontwikkelaars niet meer interessant om huizen tot een prijs van 200.000 te bouwen. Voor starters moet je uitgaan van een koopprijs tot 175.000 euro.

Zo zijn nieuwbouwwoningen onbereikbaar geworden voor mensen met een modaal inkomen (38.000 euro), voor zowel koop als huur. Met modaal is een hypotheek slechts mogelijk van 160.000 tot 170.000.

Voor een huis van 400.000 moet je 70.000 euro per jaar verdienen.

Huur

Op de huurmarkt is het eveneens crisis. Veel mensen verdienen te veel om voor een sociale huurwoning in aanmerking te kunnen komen en te weinig voor duurdere woningen. De sociale huur bedraagt maximaal 720 euro per maand. Hiervoor komen alleen mensen in aanmerking met een inkomen in 2021 tot 35.000 euro voor alleenstaanden en tot 42.000 euro voor een gezin.

#wooncrisis gaat ook over kwaliteit van woningen

1 op de 3 kinderen groeit op in ongezond huis

Steeds meer sociale huurwoningen hebben schimmel

Terwijl kabinet honderden miljoenen aan klimaatsubsidies heeft is er €0 voor verduurzamen en verbeteren van deze huurwoningen pic.twitter.com/8clWX6nuFP

— Sandra Beckerman (@SandraBeckerman) November 11, 2019

Er is sprake van middenhuur van 700 tot 1000 euro per maand voor mensen met een iets boven modaal inkomen. Echter van de 3,5 miljoen huurwoningen zitten er slechts 420.000 in het middenhuur segment. Investeerders zijn natuurlijk meer geïnteresseerd in woningen met een huur van 1000 plus.

Het aanbod van sociale woningen is bijna gehalveerd, tegelijkertijd krijgen mensen met een urgentie 30 tot 40 procent van het aanbod toegewezen. De vraag naar deze woningen stijgt ondertussen door meer echtscheidingen en meer eensgezinshuishoudens.

De voorraad sociale huurwoningen staat echter onder druk, doordat ze ineens een vrije sector woning kunnen worden. Dit kan namelijk door de stijgende WOZ waarde van de woning. Daarnaast bouwen de woningcorporaties steeds minder door de verhuurdersheffing, die zij aan de overheid moeten afdragen.

Vandaag vragen bijna 200 woningcorporaties opnieuw aandacht voor de #wooncrisis door het aanbieden van verhalen aan de Tweede Kamer. De wooncrisis gaat over mensen, niet over cijfers. Stop de verhuurderheffing zodat wij kunnen investeren in wonen #ikwileenhuis pic.twitter.com/UydEE5cIhC

— Hester van Buren (@BurenHester) November 11, 2019

Klem

Mensen die iets boven modaal verdienen, van 38.000 tot 54.000 per jaar zitten helemaal klem. Deze groep van 1 a 2 miljoen mensen verdienen te veel om voor sociale huur in aanmerking te komen. Zij betalen in de vrije sector soms wel 50% van hun inkomen aan huur zonder uitzicht op beter.

Zij kunnen evenmin een huis kopen door de aangescherpte hypotheekregels en de stijging van de huizenprijzen. Ondertussen zijn hun huren (vogel)vrij te verhogen door de verhuurders.

Meer bouwen

Het kabinet Rutte wil niet dat de woningcorporaties zich op de middenhuur richten. Hun idee is dat daar vrije marktwerking moet gelden. Investeerders hebben daar echter geen trek in, zij kunnen immers meer verdienen aan huurders die meer dan 1000 euro betalen. Met andere woorden zonder overheidssteun komen er geen middenhuur woningen bij en zitten de middenhuurders gevangen in de vrije marktwerking.

Radar ontdekt dat er wel degelijk een oplossing is voor de woningnoodramp. Het blijkt dat tot 2030 er 1 miljoen woningen bij moeten komen. De beschikbare oppervlakte in ons land is voor 65 procent landbouwgrond en 20 procent natuur. Een procent van de landbouwgrond is al voldoende om 1 miljoen woningen hierop te realiseren.

Maar ook dan zal de overheid moeten ingrijpen. Rutte zal bouwgebieden moeten aanwijzen en de regie nemen, om de vrije huizenmarkt zich niet nog rampzaliger te laten ontwikkelen. En dit staat haaks op hun beleid.

De prijs voor het zogenaamde ideaal van de vrije huizenmarkt betalen niet de mensen met een topinkomen, maar die met een modaal loon en geen kant uit kunnen.

Rob Vellekoop, 18 december 2019