Financiële positie van veel gemeenten ernstig verslechterd, maar verzwegen

De financiële positie van veel gemeenten is de afgelopen 10 jaar ernstig verslechterd. Dat is de conclusie van registeraccountant Leo Verhoef, die al meer dan 20 jaar de jaarverslagen van alle gemeenten onderzoekt. Het kwalijke daarbij is dat de gemeenten deze negatieve stand van zaken niet naar buiten brengen. Hij legt uit hoe dit komt aan de hand van de cijfers van alle grote steden en enkele kleinere.

Amsterdam grote uitzondering

Verhoef meldt dat nagenoeg alle gemeenten de afgelopen jaren te maken hebben met financiële tekorten, vaak zelfs hele grote. De nadelige saldi van baten en lasten betekenden dat hun vermogen ernstig inkromp (in jaarrekeningtaal: eigen vermogen) en tegelijkertijd een even grote toename van schulden en rentelasten. Bij veel gemeenten is het vermogen drastisch geslonken. Grote uitzondering is de gemeente Amsterdam, waar sprake was van grote financiële overschotten.

Unieke kennis

Registeraccountant Verhoef laat weten dat hij al jaren systematisch de kwaliteit van de jaarrekeningen van alle gemeenten onderzoekt en hun financiële uitkomsten. Maar ook hoe gemeentebesturen daarover naar binnen en naar buiten rapporteren. Als nevenproduct van dit onderzoek heeft hij een compleet beeld gekregen van de vermogenspositie van elke gemeente en de ontwikkelingen daarin in de afgelopen jaren. Deze unieke kennis brengt hij ieder jaar naar buiten. Helaas wordt deze ten onrechte niet opgepakt door media en gemeentebesturen.

Vijf grote gemeenten

Steeds zien we dat door een foutieve financiële voorstelling van zaken de gemeentebesturen de effecten van het gevoerde beleid verhullen.

Rotterdam, geen +729 miljoen, maar -722 miljoen
Deze stad had over de jaren 2007-2018 een nadelig saldo van baten en lasten van € 722 miljoen.
De omvang van de reserves, het vermogen, van de gemeente was begin 2007 € 1.732 miljoen.
Het nadelige saldo van de baten en de lasten van € 722 miljoen, de ontvlechting van bepaalde bedrijfsonderdelen in 2011 en de financiële samenvoeging met de stadsdelen in 2014 (tezamen met een positief effect van € 73 miljoen), deden het vermogen afnemen van € 1.732 miljoen naar € 1.083 miljoen.
Dat is een afname met ruim 40% van het vermogen.

Het gemeentebestuur brengt over de periode 2007-2018 naar buiten een voordelig saldo van opbrengsten en kosten van € 729 miljoen in plaats van het nadelige saldo van € 722 miljoen.

Den Haag, geen +242 miljoen, maar -815 miljoen
Den Haag had over de jaren 2009-2018 een nadelig saldo van baten en lasten van € 815 miljoen.
De omvang van de reserves, het vermogen, van de gemeente was begin 2009 € 1.342 miljoen.
Het nadelige saldo van de baten en de lasten van € 815 miljoen, en tussentijdse balanscorrecties met een positief effect van € 44 miljoen, deden de omvang van de reserves, het vermogen, afnemen van € 1.342 miljoen naar € 571 miljoen.
Dit is een afname met circa 60% van het vermogen.

Opvallend is dat het gemeentebestuur over de periode 2009-2018 naar buiten een voordelig saldo van opbrengsten en kosten van € 242 miljoen rapporteert, terwijl het een nadelig saldo van € 815 miljoen moet zijn.

Utrecht, geen +544 miljoen, maar -139 miljoen
Utrecht heeft over de jaren 2008-2018 een nadelig saldo van baten en lasten van € 139 miljoen.
De omvang van de reserves, het vermogen, van de gemeente was begin 2008 € 767 miljoen.
Het nadelige saldo van de baten en de lasten van € 139 miljoen deed de omvang van de reserves, het vermogen, afnemen van € 767 miljoen naar € 628 miljoen.
Dat is een afname met 18% van het vermogen.

Het gemeentebestuur rapporteert over de periode 2008-2018 een voordelig saldo van opbrengsten en kosten van € 544 miljoen terwijl het nadelige saldo € 139 miljoen is.

Eindhoven, geen +66 miljoen, maar -343 miljoen
Eindhoven heeft over 2007-2018 een nadelig saldo van baten en lasten van € 343 miljoen.
De omvang van de reserves, het vermogen, van de gemeente was begin 2007 € 594 miljoen.
Het nadelige saldo van de baten en de lasten van € 343 miljoen deed de omvang van de reserves, het vermogen, afnemen van € 595 miljoen naar € 251 miljoen.
Dat is een afname van bijna 60% van het vermogen.

Opvallend is dat het gemeentebestuur over de periode 2007-2018 naar buiten een voordelig saldo van opbrengsten en kosten van € 66 miljoen rapporteert terwijl het een nadelig saldo van € 343 miljoen moet zijn.

Groningen, geen +147 miljoen, maar – 251 miljoen
Groningen had over de jaren 2010-2018 een nadelig saldo van baten en lasten van € 251 miljoen.
De omvang van de reserves, het vermogen, van de gemeente was begin 2010 € 357 miljoen.
Het nadelige saldo van de baten en de lasten van € 251 miljoen, en balanscorrecties in 2014 en 2017 (tezamen met een positief effect van € 139 miljoen), doen de omvang van het vermogen afnemen van € 357 miljoen naar € 245 miljoen.
Een nadelig effect 70% van het vermogen.

Het gemeentebestuur brengt over de periode 2010-2018 naar buiten een voordelig saldo van opbrengsten en kosten van € 147 miljoen, terwijl het een nadelig saldo van € 251 miljoen moet zijn.

Amsterdam, geen + 1,3 miljard, maar +5,3 miljard

In tegenstelling tot vrijwel alle andere gemeenten hield Amsterdam de afgelopen jaren geld over, zelfs heel veel geld. Zelfs de hele opbrengst van de Onroerendezaakbelasting, die was dus geheel overbodig.
Amsterdam had over de jaren 1998-2018 een voordelig saldo van baten en lasten van € 5.382 miljoen (€ 5,4 miljard!).
De omvang van de reserves, het vermogen, van de gemeente was begin 1998 € 2.516 miljoen.
Het voordelige saldo van de baten en de lasten van € 5.382 miljoen, en de financiële samenvoeging met de deelgemeenten in 2014 en diverse tussentijdse balanscorrecties (tezamen met een positief effect van € 312 miljoen), lieten de omvang van de reserves, het vermogen, toenemen van € 2.516 miljoen naar € 8.210 miljoen.
Dit is een stijging met 200% van het vermogen.

Het bestuur van de gemeente brengt over de periode 1998-2018 naar buiten een voordelig saldo van opbrengsten en kosten van € 1.309 miljoen. Terwijl het een voordelig saldo van € 5.382 miljoen moet zijn. Daarmee verhult het gemeentebestuur de daadwerkelijke financiële effecten van het gevoerde beleid, zoals dat de totale opbrengst van de Onroerendezaakbelasting in deze periode van € 3.166 miljoen, totaal onnodig was!

Overige gemeenten

Bedragen in miljoenen euro’s
Gemeente	Periode	Saldo werkelijk	Gerapporteerd saldo
Almelo	2011-2018	min 80	min 74
Alphen ad Rijn	2010-2018	min 102	min 33
Apeldoorn	2008-2018	min 96	min 78
Arnhem	2001-2018	min 71	plus 48
Bergen op Zoom	2010-2018	min 90	plus 19
Dordrecht	2005-2018	min 129	plus 224
Emmen	2010-2018	min 147	0
Gouda	2002-2018	min 134	plus 14
Heerlen	2003-2018	min 74	plus 37
Hoogeveen	2007-2018	min 80	plus 9
Leeuwarden	2001-2018	min 71	plus 107
Leiden	2010-2018	min 201	plus 55
Maastricht	2014-2018	min 104	plus 20
Nieuwegein	2004-2018	min 72	plus 56
Nijmegen	2010-2018	min 123	min 34
Vlaardingen	2007-2018	min 90	plus 5
Vlissingen	2011-2018	min 131	min 23
Zutphen	2010-2018	min 74	min 5
Cijfers LeoVerhoef.nl

Meer over het onderzoek naar de financiële positie van alle gemeenten, de overschotten en/of tekorten, en hoe de gemeentebesturen daarover in hun jaarrekeningen en berichtgeving rapporteerden, is terug te vinden op www.leoverhoef.nl.

De reguliere media verzwijgen de resultaten van het werk van klokkenluider registeraccountant drs. L.W. Verhoef al vele jaren.

Rob Vellekoop, 22 februari 2020