Met ingang van het nieuwe jaar komt de Europese Commissie met een voorstel voor de invoering van een digitale munt, die cash geld zal laten ophouden te bestaan. Dit zal de overheid de mogelijkheid verschaffen de transacties van iedereen te monitoren, maar ook betalingen en ontvangsten te kunnen tegenhouden. Gelukkig zijn er alternatieven, we bekijken er drie, die onze vrijheid en onafhankelijkheid op peil kunnen houden. We kunnen immers altijd blijven ruilen met elkaar.

Geld

In essentie is geld niets anders dan een middel om het ruilen van goederen en diensten tussen mensen te vergemakkelijken. Doordat mensen echter het geld zijn gaan opsparen en de banken daarvoor rente gingen betalen veranderde de werking van het geld. Daarnaast verzonnen de banken met medewerking van overheden de mogelijkheid om geld te kunnen scheppen. Letterlijk plukken ze het geld van de boom om dit vervolgens tegen rente uit te gaan lenen aan overheden, particulieren en het bedrijfsleven.

Zij mogen in tegenstelling tot de rest van de wereld officieel geld scheppen.

Dit voorrecht van geldcreatie bestaat nog steeds en zorgt ervoor dat geld meer is geworden dan alleen een middel om te ruilen. Het is een beleggingsobject geworden.

Cash

Als je iets koopt en cash betaalt dan is er geen enkele inmenging of controle van hogerhand mogelijk. Het is een anonieme transactie waarbij de privacy wordt gerespecteerd.

Als je betaalt met een creditcard of bankkaart dan is er al veel meer controle mogelijk. Zowel de winkel, het bedrijf als de bank kan de transactie traceren, en ook de overheid kan de gegevens opvragen (wie, wat, waar, wanneer, hoeveel). Maar het nieuwe systeem (CBDC, central bank digital currency) gaat nog veel verder. Het laat toe dat de overheid kan bepalen wat jij met jouw geld mag en kan doen. Het is immers de overheid die dit geld uitgeeft.

Digitaal geld

CBDC staat voor Central Bank Digital Currency of ‘slim geld’. In dit nieuwe monetaire systeem, waarin geen cash geld meer zal bestaan, wordt iedere geldelijke transactie (aankopen, uitgaven, uitkeringen, schenkingen,…) in real time geregistreerd door een computersysteem. Hier kan door Artificial Intelligence gestuurde algoritmen bepaalde transacties automatisch blokkeren.

In het artikel Slim geld (CBDC): burger verliest zeggenschap over zijn geld staan enkele concrete voorbeelden van wat dit tot gevolg heeft.

Alternatief 1. Ruilen oude vorm

Wanneer we weer terugkeren naar de oorsprong van het ruilen, dan zouden we als tegenreactie op de controledrang van de overheid, weer spullen en diensten tegen elkaar kunnen gaan ruilen. Jij geeft mij een kilo aardappelen uit eigen tuin en ik jou daarvoor een kilo kersen.

Helaas past het aanbod van de een niet steeds bij de vraag van de ander. Daarvoor hebben we een hulpmiddel nodig, bijvoorbeeld steentjes of stukjes ijzer, enzovoort. Deze speciale steentjes kunnen dus tegen diensten of goederen omgeruild worden.

Je kunt ook ruilen zonder dat je daarvoor goederen of diensten teruggeeft. Dan kan je een schuldbewijs opstellen waarin je verklaart bijvoorbeeld drie uur schuldig te zijn aan X. Dit schuldbewijs is drie uur arbeid waard dat je dan weer kan inwisselen bij een andere aanbieder. Dit schuldpapier is later vervangen door een munt of een biljet.

Daarnaast bestaan er digitale varianten.

Alternatief 2. Digitaal ruilen

Er zijn tegenwoordig softwareprogramma’s speciaal bedoeld om groepen mensen die met elkaar willen ruilen te helpen. Zo’n systeem noteert de transacties in een bepaalde door de gebruikers van tevoren afgesproken eenheid. Als ik bijvoorbeeld een uur coaching geef van 1 uur dan krijg ik hiervoor van mijn cliënt, digitaal 1 Oor. Mijn cliënt heeft zijn Oors verdiend met het leveren van kilo’s kersen aan diverse mensen in zijn dorp. Steeds als er iets werd geruild noteerden zij dit digitaal. Op deze manier kan je dus ook niets meer uitgeven dan je hebt aan Oors.

Voordeel van dit digitale systeem is dat alle aanbieders gemakkelijk via het ruilplatform hun goederen en diensten kunnen aanbieden. Nadeel is dat het digitaal is en daardoor afhankelijk van elektriciteit en openstaat voor overheidsbemoeienis.

Wil je een dergelijk systeem opzetten dan kan je daarvoor terecht bij cyclos.org. Cyclos is software voor alternatieve geldsystemen zoals Letskringen, Barter netwerken en Tijdbanken.

Lees ook Ruilprogramma helpt tegen digitale Euro

Alternatief 3. De Florijn

De Florijn is de eerste alternatieve munt die volgens de initiatiefnemers volledig rentevrij en inwisselbaar is voor de Euro en beschikbaar voor particulieren en bedrijven. Op het ogenblik hebben zich meer dan 3.000 mensen en rond de 500 bedrijven zich als deelnemer aangemeld. Het betaalmiddel maakt een enorme groeisprong door.

De alternatieve munt moet met name het MKB versterken. Consumenten die met Florijn betalen krijgen minimaal 5% korting op hun aankopen.

Stichting de Florijn wil een rentevrije economie bevorderen. Zij opereert professioneel, maar not-for-profit en in het algemeen belang. Naast de Florijn ontwikkelt de Stichting verschillende nieuwe diensten die mensen en bedrijven minder afhankelijk gaan maken van banken en hun koopkracht vergroten.

Kortom enig idealisme kan de Florijn niet ontzegd worden. Via Academy of Happiness ben ik zelf al meer dan vijf jaar aangesloten bij de Florijn. Mensen kunnen hier met hun Florijnen boeken kopen of zich abonneren op DLM Plus. Mijn ervaring is dat mensen een drempel moeten nemen voordat je ze kunt winnen voor het idee van een alternatieve munt. Geld is niet meer of minder dan vertrouwen en dat moet de munt eerst verdienen. De Florijn heeft de afgelopen jaren dus leergeld betaald.

Florijn hulpmiddel, hoe dan?

Alternatief 4. Cash lokaal geld

Een andere mogelijkheid is het uitgeven van lokaal geld. Dat wil zeggen een ruilgemeenschap heeft afgesproken transacties met elkaar te doen met hun eigen munt in fysieke vorm. Dus zij betalen elkaar niet meer met euromunten en biljetten maar met bijvoorbeeld eier of keien of welke naam dan ook.

Ook de Florijn schijnt bezig te zijn met deze mogelijkheid. Cash lokaal geld, dus niet uitgegeven door een bank en overheid, is denk ik het meest veilige antwoord op de digitale dwangmunt, de digitale euro, die voor de Europeanen wordt voorgebakken en naar verwachting in 2026 definitief zal worden ingevoerd. De Europese Commissie komt volgend jaar al met een voorstel, dus het kan zelfs allemaal sneller gaan!