Vandaag diende de rechtszaak tegen de Koning aangespannen door Republiek. Ik stel de kemphanen even aan u voor en hun onenigheid.

Wie is de Koning?

Natuurlijk weten we allemaal wie de Koning is. Zijn naam is Willem Alexander en hij is de opvolger van Beatrix. Volgens de NOS werken Koning en premier op een aparte manier samen, want zo schrijft de Staatsomroep:

Analyse van de NOS:

‘Koning Willem-Alexander zit ruim duizend dagen op de troon. In die tijd kreeg hij, naast lof, ook de nodige kritiek. Die gaat bijna altijd over geld, zoals de hoge kosten van de monarchie en de soms als luxe betitelde levenshouding van de vorst.

(..) Premier Rutte wimpelt die kritiek stelselmatig af.

De koning loopt de premier politiek niet voor de voeten en de premier pareert de financiële kritiek. Zo helpen zij elkaar.’

Met andere woorden de premier is politiek verantwoordelijk voor de daden van de Koning. Daarom moet hij hem wel enigszins controleren in zijn doen en laten. Willem Alexander kan geen vreemde dingen uithalen, omdat Rutte dan daarover verantwoording moet afleggen tegenover het Parlement. (Als dat Parlement tenminste zijn taak serieus neemt)

Volgens Republiek hoort een koning niet in een democratisch land thuis.

Wat kost het?

We beginnen met de belangrijkste vraag voor de doorsnee NLer. Wat kost de Koning ons en daaraan voegen de meesten meteen het oordeel toe, ‘een president doet het ook niet voor niks’.
Nou, dat zullen we dan nog weleens zien.

Kijk maar even naar onderstaand Staatje of Koninkrijkje.

Het overzicht is afkomstig van Herman Matthijs (hoogleraar openbare financiën Vrije Universiteit Brussel). Hij vergeleek in 2020 de kosten voor het staatshoofd van een aantal democratische Westerse landen.
Nederland betaalt 61 miljoen plus een onbekend belastingvoordeel aan de Koning vanwege zijn schenk- en erfrechtvrijstelling. De Duitse president kost jaarlijks 47,6 miljoen op een bevolking die bijna vijf keer zo groot is als de Nederlandse. De Ieren betalen 4,7 miljoen per jaar en de Zwitsers 5,4 miljoen voor hun president (wat feitelijk de Bondsraad is). De laatste twee landen hebben ongeveer evenveel inwoners.

Kortom we zitten niet bepaald voor een dubbeltje op de eerste rij, eerder voor een rijksdaalder (was vroeger 2 gulden en 50 cent).

Wie is Republiek?

Volgens hun website is Republiek de grootste pro-republiek beweging van Nederland. Ze willen de monarchie afschaffen en vervangen door een parlementaire republiek. Ze zijn politiek onafhankelijk.

De republikeinen gaan voor een parlementaire republiek – dat wil zeggen een republiek waarin het parlement de meeste macht behoudt. A la Duitsland, Zwitserland, Finland, Ierland, IJsland en Oostenrijk. Een eventuele president heeft niet veel macht. Meer democratie om het eenvoudig te zeggen, dat is wat ze wensen.

Wat zijn de voordelen van een Republiek

De republikeinen zien als voordelen:
– gelijkwaardigheid, iedereen kan president worden
– president hoort meer bij een democratie, want hij wordt gekozen
– het is onbekend hoeveel macht de Koning heeft, met president meer transparantie
– goedkoper (zie hiervoor)
– past bij onze cultuur, we hebben al een rijke geschiedenis als republiek gehad.

Wat zijn de voordelen van een monarchie

Volgens de republikeinen zijn die er eigenlijk niet. Lees maar. Ze halen meteen een aantal mythes omver.

Koningsmythes	Republikeins antwoord
‘Een koning is goed voor de economie’	Dat is alleen nooit wetenschappelijk aangetoond.
‘Monarchieën zijn de gelukkigste landen’	World Happiness Index 2022
‘Een koning staat boven de partijen’	blijkt alleen dat de koning wel degelijk politieke voorkeuren
‘Zonder koning geen koningsdag’	vrijmarkten, muziek en je samen uitdossen in oranje outfits. Daar heb je geen adellijke familie voor nodig
‘Een meerderheid is voor de monarchie’	We hebben er nooit over mogen stemmen.

 

Rechtszaak tegen de koning

Republiek wil met dit proces de ‘macht van het ongekozen staatshoofd inperken’. Ze zeggen dat hij namelijk wel degelijk macht heeft, al is het maar volgens de Grondwet. En het is niet duidelijk hoe hij deze macht gebruikt. De koning zou geen macht moeten hebben, vinden de republikeinen.

Een toelichting hierop kan je vinden in het essay van jurist Ewout Jansen.

Jurist Jansen somt in een essay hierover een aantal markante zaken op waaruit wel degelijk de macht van de koning blijkt. Sterker nog, hij schrijft, de Grondwet staat er vol mee:’

Als je de Grondwet leest zou je denken dat de koning absolute macht heeft’.

De koning heeft juist veel macht want:
– Iedere wet moet bekrachtigd worden door hem.
– Koninklijke Besluiten kunnen alleen met instemming van de koning genomen worden.
– Hij is voorzitter van de Raad van State, die de regering adviseert over wetsvoorstellen.
– De koning staat aan het hoofd van de regering.
– Alle rechters worden benoemd en ontslagen door de koning.
– Raad van State is niet alleen een adviesorgaan van de regering, maar tegelijkertijd de hoogste bestuursrechter van Nederland.

Meer informatie over de macht van de koning rechtszaak.

We zullen nog even wat geduld moeten hebben met de uitspraak van de rechter over het inperken van de macht van de koning. Hij doet namelijk uitspraak op 8 maart 2023.

Bizar

Allemaal een beetje bizar is het wel. De rechter die zijn baas moet berechten, terwijl deze baas hem heeft benoemd en hem ook weer kan ontslaan. Typisch Nederlands. Lekker tegenstrijdig en o zo moeilijk er vat op te krijgen. Dat is eigenlijk de echte frustratie van Republiek. De koning is net een kameleon. Ogenschijnlijk, zoals het grootste deel van de bevolking gelooft, heeft hij geen macht, maar feitelijk is hij een machtige baasje. Krijg daar maar eens de vinger achter en dan nog wel met een rechtszaak. Het zal waarschijnlijk de geschiedenis ingaan als een van de vele vergeefse pogingen van republikeinen om de koning naar huis te sturen, sorry, ik bedoel paleis.)

Rob Vellekoop, 14 december 2022