Een bijdrage van Fred Teunissen*

Micha Kat is veroordeeld tot 28 maanden cel, waarvan vier voorwaardelijk, tijdens een zitting waarin de inhoud nauwelijks een rol speelde. In zijn verdediging wees Micha op het feit dat hij journalist is en daarom onder het journalistieke tuchtrecht valt. Dat lijkt een belangrijk element in deze zaak.

Ongemakkelijk

Ik voel me ongemakkelijk nu ik iets over Micha Kat ga schrijven. Dat komt omdat zijn aanpak de mijne niet is. Hij doet uitlatingen die ik onverstandig vind en hij roept op tot verzetsacties met een bitterheid en hardheid die mij tegen de borst stuiten. Tegelijkertijd voel ik dat zijn bezorgdheid en verontwaardiging oprecht zijn.

Micha Kat hekelt de activiteiten van pedonetwerken en richt zijn pijlen ook op uitingen van ambtelijke corruptie. Iedereen weet dat hij hier een punt heeft. Misschien heeft hij geen sluitend bewijs. Misschien nog slechts een begin van bewijs. Maar zeker een punt.

Elke rechtgeaarde journalist weet dat er een gemeen vuur brandt onder de rook van georganiseerd ritueel misbruik. En dat dit tot nu toe nog nauwelijks is onderzocht. Met als positieve uitzondering de befaamde radio-uitzending van Argos.

In een eerlijke rechtsgang moet deze inhoud (en de terechte boosheid daarover) centraal staan en niet opruiing en bedreiging van hooggeplaatsten op zich. Zo verdwijnt de context.

Juist aan deze context (is er vuur onder al deze rook?) – en daarmee aan de intentie van de beklaagde, namelijk aandacht vragen voor misstanden – werd door de rechter voorbijgegaan. Dat zou iedereen te denken moeten geven. Waarom betrok de rechtbank de vraag naar de juistheid van de aanklachten van Kat er niet bij?

Intimidatie en repressie

Iedereen in de media weet dat je heel erg moet oppassen als je over de thema’s spreekt of schrijft, die Kat aansnijdt. Het kan je je loopbaan kosten. En als je dat risico neemt, heb je – voor je het weet – een aanklacht aan je broek en een flinke periode van voorlopige hechtenis. Zoals dat Huig Plug overkwam. Het devies van Justitie lijkt juist bij deze thema’s: opsluiten! Of het juridisch allemaal klopt zien ze later wel. Oftewel: hier is sprake van intimidatie en repressie.

Micha heeft het grote zwijgen over ‘dat wat iedereen ergens wel weet’ doorbroken en dat siert hem. Hij is met blote handen en een grote mond de tijger te lijf gegaan. Is dat moedig of onverstandig? Allebei, denk ik.

Tuchtrecht of strafrecht?

Gisteren zag ik videobeelden van de zitting op 28 maart met daarin de tenlastelegging van de Officier van Justitie in verband met zes gevallen van ‘opruiing’ en Micha’s reactie daarop. In zijn verdediging beriep Micha zich er op dat hij journalist is en dat zijn zaak daarom onder het journalistieke tuchtrecht valt en niet onder het strafrecht. Althans, niet in eerste instantie.

Dit is relevant, omdat journalisten, net als cabaretiers en andere kunstenaars zich het nodige aan ‘grensoverschrijdend taalgebruik’ kunnen permitteren. Een beetje stevige ambtsdrager moet daar tegen kunnen. Dat hoort bij diens positie. En het past in ons traditioneel verdraagzame culturele klimaat.

Bovendien zou je veel van Micha’s uitlatingen die (ook volgens hemzelf) op of net over de rand zijn wellicht als satire kunnen aanmerken. Dat geeft de hele zaak dan een ander perspectief. Een conferencier wordt ook niet voor het gerecht gesleept en opgesloten wegens smaad of bedreiging.

De Raad voor de Journalistiek kan vaststellen welke uitlatingen van Micha journalistieke satire zijn en welke niet meer als zodanig kunnen worden beschouwd. Het is dan ook begrijpelijk dat Micha de rechtbank verzocht om deskundigen naar hun oordeel hierover te vragen. De rechter stemde hier niet mee in.

Journalist of niet?

Ik ben geen mediadeskundige, maar wel journalist. Wat mij betreft is volkomen duidelijk dat Micha een collega is. Dat ik het in veel opzichten niet met zijn aanpak eens ben, en, sterker nog, me daarvan distantieer, doet niet ter zake. Kat is journalist.

Daarmee ligt er meteen een cruciale vraag op tafel: in hoeverre is deze rechtbank bezig de vrije meningsuiting te belemmeren?

Opruiing is voor machthebbers een zalig vaag begrip. Je kunt het gemakkelijk inzetten om geluiden die jou onwelgevallig zijn de kop in te drukken. Dat is dan ook wat er hier naar mijn indruk (hoofdzakelijk) gebeurt.

Het is niet zo dat Micha met al zijn lawaai zijn eigen graf graaft. Het is de tijger die Micha’s lawaai wil begraven en als het moet met Micha erbij.

Rechtsongelijkheid

Dan is er nog de opgelegde straf. Die is buitenproportioneel hoog. Kat wees er tijdens de behandeling van zijn voortdurend – en terecht – op dat er door Justitie met twee maten wordt gemeten. Hij gaf onder meer als voorbeeld de opmerking van Johan Derksen over het liquideren’van Thierry Baudet. Derksen komt daar straffeloos mee weg. Voor vergelijkbare, algemener gestelde dreigende taal, maar dan gericht op machthebbers, krijgt Kat nu twee jaar voor de kiezen.
Het laat zien dat in ons land niet iedereen gelijk is voor de wet.

Ik wil tot slot nog zeggen dat ik jaren geleden met bewondering toezag hoe Micha met bar weinig middelen vanuit Ierland een eigen media-kanaal in het leven riep. Dat was knap werk. Kundige en artistieke journalistiek. Het deed me aan Theo van Gogh’s blog De Gezonde Roker denken, het platform waaraan ook Micha destijds bijdragen leverde.

Hieronder video-registraties van de zitting.