Dat is de ontdekking die een overheidsdienst heeft gedaan na onderzoek van bedreigingen waaraan onze samenleving blootstaat. Miljoenen Nederlanders betalen hiervoor veel belastinggeld om vervolgens bang te worden gemaakt voor de vertellers van een verhaal dat de dienst verdacht vindt. Hieraan besteden ze uitgebreid aandacht in hun ‘jaarverslag’ waarin dit verhaal is opgenomen.

Het verhaal

Er doet in Nederland een verhaal of narratief de ronde dat er een ‘kwaadaardige elite aan de macht is, die de controle heeft over onder meer overheid, rechtspraak, media en wetenschap’. Die elite wil een totalitaire controlestaat. Hiervoor zullen ze Nederlanders onderdrukken, tot slaaf maken en zelfs vermoorden.

Gebeurtenissen zoals de coronacrisis, de stikstofcrisis en de Oekraïne-oorlog zijn excuses voor steeds meer controle. Het verhaal vertelt verder dat we in bezet gebied leven en dat we in oorlog zijn met de elite. Er gaan stemmen op om deze elite-personen te arresteren en in tribunalen te berechten.

Dit verhaal heeft de AIVD in 2022 ontdekt, de spionage-deskundigen schatten in dat ‘meer dan 100.000 personen er in meer of mindere mate in geloven’. Hierdoor tillen ze het van een verhaal naar een geloof. De spionnen beschouwen dit verhaal als ‘een ernstige bedreiging’ om twee redenen.

Geweldloos

Het risico bestaat namelijk ‘dat mensen op basis ervan geweld gaan goedpraten’ en zelfs radicaliseren tot geweld’. De spionagedienst rapporteert wel in de volgende regel dat ‘over het algemeen zij juist oproepen tot geweldloos verzet’.

Om hun argument kracht bij te zetten, dat deze vreedzame mensen wel degelijk tot geweld kunnen aanzetten, schrijft de stiekeme dienst:”Maar ze leveren wel het
frame dat er een ‘elite’ is die de vijand is, waarmee aanhangers in ‘oorlog’ zijn. Door de woordkeuze van sommige aanjagers ontstaat er bewust ambiguïteit die bij aanhangers tot gewelddadig handelen kan leiden.”

Met het tweede argument, proberen zij de ernst van dit ‘narratief’ nog te vergroten met ‘In de tweede plaats kan het blijven verspreiden van onjuiste vijandige boodschappen,
zorgen voor zoveel wantrouwen tegen (de legitimiteit van) ministers, Kamerleden, rechters, politieagenten, journalisten en wetenschappers, dat zij in hun werken
worden belemmerd. Zulke ondermijning van democratische instituties, samen met breed verspreid wantrouwen en het afhaken van burgers, kan de democratische rechtsorde in zijn voortbestaan bedreigen.’

Extremisten

Ondanks het vreedzame karakter ziet de dienst deze andersdenkers wel degelijk als ‘extremisten’, namelijk als ‘anti-institutionele extremisten’, die tegelijkertijd dan ook weer niet af willen van ‘de democratie, overheid, rechters, politie, media en wetenschap op zichzelf’. Want lichten zij toe ‘Ze willen af van hoe die instituties nu zijn ingevuld’.

Ondanks de tegenstrijdige argumenten die zij gebruiken om een groep Nederlanders in de extremistische hoek te duwen, verwacht de overheidsdienst dat deze dreiging ‘op de lange termijn zal blijven’.

Zij gaan zelfs nog een stapje verder door te spreken over een beweging met een ‘democratie-ondermijnend narratief’.

Het jaarverslag

Het verslag van de activiteiten van de overheidsdienst luisterend naar de afkorting AIVD signaleert vele ‘dreigingen’ van met name de democratie. Wat zij daaronder verstaan wordt echter niet duidelijk.

Daarom heb ik citaten opgenomen uit het verslag waarin de dienst dit woord gebruikt en die betrekking hebben op het verdachte verhaal.

“De extremistische wereldvisie die achter tragische of pijnlijke gebeurtenissen altijd het werk van gehate vijanden ziet – bijvoorbeeld joodse complotten of een kwaadaardige elite – hoort daar niet bij. En extremistische ‘oplossingen’ horen in een democratie al helemaal niet thuis.”

Het is natuurlijk de vraag wie bepaalt wat er in een democratie thuishoort en wat niet. Is dit een taak van de spionagedienst in een functionerende democratie?

Vervolgens schrijft de dienst:

“De AIVD typeert het centrale gedachtegoed van de anti-institutionele beweging nu als een ‘democratie-ondermijnend narratief’: een boodschap (of boodschappen) die de democratische rechtsorde bedreigen, hetzij omdat dat precies het doel ervan is, hetzij omdat dat het effect ervan is – en soms beide. De dienst onderzoekt ook andere (extremistische of terroristische) narratieven.”

Met andere woorden NIET de daden van de ‘beweging’ zijn democratie-ondermijnend, maar hun gedachten! Ook stellen ze vast dat er sprake zou zijn van een beweging, zonder dat toegelicht wordt wat een beweging inhoudt. Maakt de dienst alles niet veel groter en ernstiger dan het is? Kunnen zij uberhaupt gedachten als dreiging benoemen? Is dat toegelaten in een democratie?

“Anti-institutionele extremisten willen overigens niet zozeer af van de democratie, de overheid, rechters, politie, media en wetenschap op zichzelf. Ze willen af van hoe die instituties nu zijn ingevuld. Tot die tijd streven sommige aanhangers naar hun eigen, parallelle rechtsorde en samenleving. Onder meer met een eigen schaduwregering en eigen geld.”

Dit lijkt op een venijnige poging de ‘beweging’, als deze ooit mocht bestaan, nog meer te typeren en uit te breiden, want ook mensen die een parallelle rechtsorde en samenleving wensen, die spreken over een schaduwregering of eigen geld, horen bij de ‘anti-institutionelen’.

Link naar het verhaal

Het verhaal, door de dienst omgedoopt tot ‘narratief’ en ‘geloof’, is terug te vinden in onderstaand ambtelijk document op pagina’s 13 en 14.

Jaarverslag AIVD 2022

 

Rob Vellekoop, 22 april 2023