De Amish leiden een eenvoudig leven ver van de maatschappij, maar floreren als nooit tevoren. Zonder technische hoogstandjes en met een beperkte schoolopleiding weten zij zich te handhaven in onze neurotische wereld, maar dan aan de rand en het liefst zo ver mogelijk erbij vandaan. Bouwen zij aan een nieuwe maatschappij en wat kunnen we van hen leren?

Wie zijn de Amish

Zij stammen af van de anabaptisten, een protestantse afsplitsing uit de zestiende eeuw, die afkomstig waren uit Nederland, Duitsland en Zwitserland. Deze gelovigen trokken voornamelijk naar Amerika om aan vervolging door de roomse kerk te ontkomen. De eerste Anabaptistische nederzetting in Amerika stamt uit 1740. Aanvankelijk vestigden zij zich op uitnodiging van Penn in Pennsylvania, waarna ze zich verder over het Amerikaanse continent verspreidden.

Eenzelfde emigratiegolf kwam op gang vanuit Rusland, waar Mennonieten (ook van Anabaptistische oorsprong) in dezelfde tijd naar Canada vertrokken. Later kwamen ook zij naar de VS, en emigreerden eveneens naar Bolivia, Mexico en in de 70-er jaren van de vorige eeuw naar Belize.

De Mennonieten zijn minder streng dan de Amish, doordat zij enkele moderniteiten toelaten. Dit verschilt echter van kerkgemeenschap tot kerkgemeenschap.

Iedere twintig jaar verdubbelt de Amish bevolking van de VS zich. Zo namen zij in aantal toe van 128.000 in 1990 tot 360.000 in 2018. Het aantal nederzettingen (dorpen) steeg van 169 in 1990 tot 463 in 2012. Deze groei vindt plaats ondanks een verloop van 20 tot 25 procent, van leden die de gemeenschap verlaten. Als deze groei in dit tempo doorgaat zullen er in drie decennia meer dan 1 miljoen Amish/Mennonieten in de VS leven. Daarnaast woont een groeiend aantal Mennonieten in Zuid-Amerika.

(Over)leven

In het algemeen overleven de Amish en Mennonieten door zich aan te passen. Zo hebben degenen, die nog boer zijn, meer land gekocht. Echter nog maar 10 procent van hen is boer. De rest voorziet in hun levensonderhoud met handarbeid, bijvoorbeeld houtbewerking, werken in de horeca en toerisme. Hier krijgen ze jaarlijks drie miljoen toeristen op bezoek.

Zij moeten schipperen tussen te veel verandering en te weinig. Als zij zich onvoldoende aanpassen overleven zij niet. Daardoor zijn de afzonderlijke kerkdistricten of -gemeenschappen veel bezig met wat zij acceptabel vinden en wat niet, gebaseerd op hun uitleg van wat de bijbel hen vertelt. Deze gemeenschappen zijn onafhankelijk van elkaar.

Er zijn verschillen per kerkgroep, maar aan de kleding herkennen zij elkaar. Er zijn talrijke voorschriften. Zo is de enige manier om naar de kerk te gaan per paard en wagen. Al zijn er weer uitzonderingen die verkeer per fiets toestaan. Daarnaast mogen in sommige gemeenschappen de wagens wel een elektrisch achterlicht hebben, terwijl in andere dat helemaal niet is toegestaan. Voor de Amish van de oude traditie moeten de wagens stalen wielen hebben. Kerkdiensten houden zij voornamelijk op twee zondagen per maand bij een van de kerkleden thuis, die zo’n drie uur duren.

Gemeenschap

De Amish kinderen volgen door de gemeenschap zelf georganiseerd onderwijs in de leeftijd van acht tot veertien jaar. De doelstelling is om succesvol binnen de Amish te kunnen leven. Op hun twintigste kunnen zij toetreden tot de Amish. Dit is een vrijwillige keuze die de jongeren bewust moeten maken of er juist voor kiezen hun heil elders te zoeken.

Naast verschillen zijn de belangrijkste overeenkomsten tussen de gemeenschappen, de ouderwetse kleding, paard en wagen, hun strikte protestantse geloof, de huisbijeenkomsten in plaats van diensten in een kerkgebouw en hun afkeer van overheden. Zij houden het liefst alles zelf in de hand. Bij problemen of rampspoed kunnen zij bij elkaar terecht. Zij vertrouwen niet op de overheid, zo lieten zij zich uitdrukkelijk niet vaccineren tegen covid! Ook zijn ze pacifist.

Hun  geloof in het leven is geworteld in de bijbel, die een hele belangrijke plaats in hun leven inneemt. Ze wijzen de meeste vormen van technologie af. Ze hebben meestal geen elektriciteit. Voor hun landbouwwerktuigen gebruiken zij paarden als aandrijving. Een enkele gemeenschap staat beperkt toe dat er motoren worden ingezet.

Er zijn alleen al in de VS meer dan 1900 kerkdistricten. Dit komt doordat er zoveel afsplitsingen zijn doordat leden het oneens met elkaar zijn. Elk district beslist namelijk over zijn eigen regels en op welke manier de leden worden geacht te leven.

Ordnance

Volgens Eli Yoder, een ex-Amish, die veel vertelt over de achtergronden, willen zij allemaal God een plezier doen, maar geloven de Mennonieten in minder regels, zijn meer open minded en mogen wel in auto’s rijden of alleen meerijden. Een gemeenschap is van vijftig tot honderd families groot, waarbij de meeste families veel kinderen hebben.

De Amish is misschien uiterlijk te herkennen als 1 groep, maar intern zijn er enorme verschillen. Dit komt omdat iedere kerkgemeenschap zijn eigen regels heeft vastgesteld in een zogenaamde ordnance. Hierin staan veel regels die zij hebben vastgehouden van hun verre voorvaders, samen met nieuwe die zij met elkaar hebben afgesproken. Deze ordnance moet door alle kerkleden gevolgd worden. Dat wat er niet in staat of verboden is, noemen zij ‘werelds’.

Het is op dit vlak dat er grote verschillen bestaan tussen de Amish onderling. Dit is de reden dat Amish groepen niet met elkaar willen omgaan of samenwerken, slechts alleen dan wanneer de regels uit deze overeenkomsten vrijwel aan elkaar gelijk zijn.

Enkele voorbeelden van de regeltjes:
– alle kleding wordt thuis gemaakt (dus niet gekocht in Engelse (lees: niet-Amish winkels)
– geen toiletpapier gebruiken, want dit moet bij wereldse winkels gekocht worden
– geen plastic gebruiken
– niet in steden komen
– geen elektrisch achterlicht op de paardenwagen
– geen motoraangedreven landbouwwerktuigen gebruiken

Wat kunnen we van hen leren?

Een van de meest opvallende feiten is het bouwen op elkaar. De community’s fungeren als samenwerkingsverbanden met een sterke band en veel onderlinge solidariteit. Hun uitleg van de bijbel tempert de hebzucht waaraan veel samenlevingen kapot gaan. Zij leiden een sober leven, waarin zij iedere dag bewijzen dat ze zonder technische hulpmiddelen prima in staat zijn te overleven  en zelfs te gedijen!

Doordat ze op elkaar bouwen, zijn ze ook voor hulp van elkaar afhankelijk. Daarnaast zijn de communities niet te groot, circa 250 tot 600 leden per gemeenschap.

In feite bestaat er geen grote hechte Amish of Mennonietengemeenschap, omdat deze is verdeeld in honderden kleine (kerk)gemeenschappen die volledig hun eigen gang gaan. Het gemeenschappelijke is hun bijbel en hun achtergrond. Blijkbaar zijn dit krachtige ingrediënten voor een succesvolle kleine gemeenschap.

Ook hier geldt dat mensen met elkaar kunnen samenwerken in kleine gemeenschappen op een hele succesvolle manier, eentje die eeuwenlang mee kan gaan.

Kenmerken:
– solidariteit en onderlinge afhankelijkheid binnen
– kleine gemeenschappen van gezinnen,
– met een gemeenschappelijk geloof of inzicht,
– toetreding op basis van vrijwilligheid (vanaf 20e jaar),
– kleinschaligheid, het ontbreken van een overkoepelend orgaan,
– afspraken met elkaar maken zonder een leider,
– vredelievend,
– basic en zonder vervuilende technologieën.

Rob Vellekoop, 6 januari 2024